Vrijdag 26 februari 2016 begint zoals elke andere weekdag. De kindjes staan op, drinken hun flesje en worden klaargemaakt. Na het ontbijt samen, vertrekken ze met papa richting crèche en school. Normaal maak ik mezelf dan in ijltempo klaar om te treinen richting Etterbeek naar de VUB, maar vandaag ziet mijn dag er heel anders uit.
Vrijdag 26 februari 2016 begint zoals elke andere weekdag. De kindjes staan op, drinken hun flesje en worden klaargemaakt. Na het ontbijt samen, vertrekken ze met papa richting crèche en school. Normaal maak ik mezelf dan in ijltempo klaar om te treinen richting Etterbeek naar de VUB, maar vandaag ziet mijn dag er heel anders uit. Om 8u30 zal ik worden opgepikt door de spiksplinternieuwe bestelwagen van de freelance cameraman van Canvas voor een roadtrip doorheen Engeland. Dat avontuur begon enkele weken eerder door een mailtje getiteld “De Herontdekking van de Wereld (CANVAS)” dat in mijn overvolle mailbox meteen in het oog springt. Nieuwsgierig klikte ik het mailtje open.
“Dag Prof. Dooms,
In De Herontdekking van de Wereld -een embryonaal programma-idee- laten we een academicus op zoek gaan naar het leven van een overleden wetenschapper uit de 20e eeuw. Daardoor krijgt de kijker stapsgewijs inzichten in de theorie van die wetenschapper en krijgt de academicus inzicht in het leven van de wetenschapper en de context van diens verwezenlijkingen. We maken samen met u een ontdekkingsreis en gaan op belangrijke locaties praten met collega’s, familie, historici enz. die ons helpen met het ons inleven in het leven van die wetenschapper. Op die manier gaan we voor authentieke verwondering die u en ook zeker de kijkers niet onberoerd zullen laten. Daarom wilde ik u vragen welke 20e-eeuwse wetenschapper u graag zou willen doorgronden?”
Mijn hart maakte een vreugdesprongetje en mijn hoofd draaide op volle toeren. Er flitsten meteen enkele grote namen door mijn hoofd: David Hilbert, één van de meest invloedrijke wiskundigen van vorige eeuw die de wiskunde zoals we die vandaag kennen mee heeft vormgegeven, vervolgens Kurt Gödel, Alonzo Church en Alan Turing die elk afzonderlijk Hilberts droom aan diggelen sloegen. Laat nu deze laatste in het rijtje zijn wiskundige bijdragen ook nog eens de wereld hebben vormgegeven zoals we die nu kennen: digitaal intelligent. Laat nu deze laatste juist de grondlegger zijn van mijn net opgestarte onderzoeksgroep Digital Mathematics. Ik ben namelijk zopas in een gedroomd Tenure Track-mandaat gestapt dat me toelaat een hele nieuwe onderzoeks- én onderwijsrichting binnen de toegepaste wiskunde uit te bouwen. Mijn euforie veranderde even in een vlaag van paniek – kan ik op dit moment wel in dit Canvas-avontuur stappen? Toch duwde ik bijna onmiddellijk op de Reply knop en ging voluit voor Alan Turing.
Niet veel later kreeg ik een enthousiaste mail terug met de vraag of ik een screen test wou doen. Zo geschiedde enkele dagen later, waardoor ik nu enkele weken later ongeduldig in mijn gang sta te wachten om te beginnen aan mijn spannend avontuur. Naast mij prijkt mijn koffer volgepakt met mijn meest favoriete outfits van het moment, want het volle rek met kledij waaruit ik zou mogen kiezen in mijn glamoureuze gedachten, bleek helaas niet mee te reizen. Hetzelfde gold voor de schmink- en kappersploeg. Bummer. Grapje natuurlijk, want de lijst van zaken waar Canvas wél voor gezorgd heeft, is eindeloos met als klap op de vuurpijl natuurlijk de duizelingwekkende line-up van ontmoetingen minutieus gepland van uur tot uur. Echt een dikke pluim voor het hele team om dit alles op zo een korte tijd te verwezenlijken. Het was voor hen ook werken tot de laatste minuut – waar kennen we dat nog van? Ik kreeg pas gisterenavond laat voor de eerste keer het draaiboek te zien, wat maakt dat de controlefreak in mij zich dus echt waagt aan een sprong in het duister. Die begint wanneer de zwarte bestelwagen stipt op tijd mijn oprit oprijdt.
We hebben een lange rit voor de boeg. Nadat mijn koffer ingeladen is, word ik aan een spervuur van vragen onderworpen. “Waarom heb jij eigenlijk voor Turing gekozen?” “Kan jij nog zonder je computer, smartphone en al zeker in jouw geval, je digitale camera? Je mag wiskundige Alan Turing bedanken voor deze uitvindingen! Hij bracht wiskunde en machines samen en stond zo aan de wieg van het digitale computertijdperk. Door zijn fascinatie om machines ‘slim’ te maken, verkortte hij zelfs de Tweede Wereldoorlog en creëerde hij het gebied van de artificiële intelligentie zodat we zijn erfenis nog lang zullen voelen wanneer meer en meer robots ons het leven makkelijker zullen maken. Toch deed hij dit alles in een korte periode wegens een tragische levenswending. Echt redenen genoeg om me te verdiepen in het leven van dit visionair genie.” “Hebben ze onlangs niet een film over hem gemaakt? The Imitation Game? Spelen ze die op Netflix?”
We pikken onderweg nog de regisseur, redacteur en klankvrouw op. De sfeer zit er goed in. “Turing was van vele markten thuis en realiseerde heel concrete dingen met zijn ‘wiskunde’. Dat is bij jou toch ook het geval?” ”Wel, ik hou net als Alan van het ontwikkelen van zowel pure als toegepaste wiskunde en vind het fascinerend hoe beide gebieden elkaar verrijken. Abstractie van een concreet probleem levert vaak verrassende en vernieuwende oplossingen. Binnen onze onderzoeksgroep “Digitale Wiskunde” concentreren we ons op de wiskundige uitdagingen die voortkomen uit de steeds groeiende digitalisering van onze maatschappij. Zo passen we pure wiskunde onder andere toe om de kwaliteit van digitale medische scans te verbeteren, om het bos tussen de bomen te zien in big data, om cloud computing systemen te ontwikkelen die de privacy bewaren, en zelfs om kunsthistorici en restaurateurs bij te staan in het onderzoeken van schilderijen en oude documenten aan de hand wiskundige berekeningen op digitale foto’s. Alan Turing kan dus echt wel gezien worden als de voorvader van mijn tak binnen de wiskunde.”
Tijdens de reis praat vervolgens eenieder bevlogen over zijn beroep, lunchen we op zijn Engels met fish & chips, zitten we vast in een enorme file (die voor Stonehenge blijkt te zijn) en wordt het concept van de ontmoetingen uit de doeken gedaan. Alle interviews zullen spontaan verlopen en alles wordt van begin tot eind gefilmd. Zo komen we uiteindelijk aan op Alans middelbare school. Ik krijg een microfoontje opgespeld (tip: draag geen broekpak bij opnames!) en het wordt al snel duidelijk dat mijn pluizige vriend en ik onafscheidelijk zullen zijn de komende dagen, wat me toch een beetje een big brother-gevoel geeft, samen met de cameraman die alles over mijn schouder meefilmt. Ik stap de prachtige bibliotheek van Sherborne School binnen, maar tijdens het gesprek met de bibliothecaresse voel ík me de voyeurist. We snuisteren door Alans fotoalbums, rapporten en zelfs zijn persoonlijke briefwisselingen. De realiteit dringt door. Wat een unieke kans heb ik gekregen om in de voetsporen te treden van dit toch wel zeer duidelijk genie vanop jonge leeftijd!
Alan koos als laureaat van de Christopher Morcomprijs het boekje “Mathematical Recreations and Essays” (waarvan ik een kopij blijk geërfd te hebben van mijn bureau-voorganger). Het zet me ertoe aan om bij het verderzetten van onze trip mijn reisgenoten te onderwerpen aan wiskundige raadsels over kabouters en gekleurde mutsen. Ze bijten er zich in vast en de klankvrouw komt fier met een oplossing op de proppen. Onze volgende bestemming is Bletchley Park. Misschien bracht het hoofdstuk over Cryptografie uit Alans boekje hem wel naar hier, waar hij samen met zijn team de Bombe ontwikkelde en Enigma brak. Na alweer een fascinerend gesprek over zijn werk daar waarin mijn bewondering voor deze man nog maar eens groeide, merk ik een aantal gemiste oproepen en sms’jes van één van mijn doctoraatstudenten. Of ik hem dringend kan bellen. Blijkt over zijn paper te gaan die binnen moet vóór 12 uur vannacht. Aangezien ik hiervoor mijn computer nodig heb, spreken we af om vanavond te Skypen vanuit mijn hotel. Onze dagen zijn namelijk goed gevuld en nu volgt er eerst nog een beklijvend interview met Alans loopkameraad, Alan Garner. Zijn “judasmoment” beroert me tot tranen toe en bezorgt me een krop in mijn keel. Wat een emotionele maar prachtige dag!
Eindelijk aangekomen in het hotel, blijkt er enkel internet te zijn in de lobby. Ik pols eerst snel bij mijn man naar zijn en de kindjes hun dag – zijzelf liggen al lang onder de wol – en dan volgt er de geplande Skype call waarin de puntjes op de i worden gezet in het artikel dat de deadline net haalt, dit terwijl de cocktails van de gasten in de hotelbar naar me lonken. Na het gesprek stort ik mij moe maar voldaan op een welverdiende gin-tonic en het avond/nachtmaal. Terwijl prijs ik me gelukkig dat ik dit mag meemaken. Dit bovenop mijn beroep als wiskundige waarin ik me kan en mag laten leiden door nieuwsgierigheid en serendipiteit. Daarenboven is wiskunde dan nog eens de mooiste wetenschap van allen. Bekomen resultaten blijven voor altijd hun waarde behouden, waardoor ze nu, maar ook over zoveel eeuwen nogmaals kunnen bijdragen tot een gebied dat nog moet ontwikkeld worden. Natuurlijk hoop ik dat ook mijn werk zowel op korte als op lange termijn concreet kan bijdragen tot de samenleving. Hiernaast hoop ik vurig dat mijn liefde voor de wiskunde besmettelijk is. Onbekend is voor velen onbemind, maar waar het hart van vol is, loopt de mond van over. Daarom zit ik nu hier in Engeland met deze fantastische crew aan tafel. Wiskunde is sexy en dat probeer ik te bewijzen (pun intended).
De Herontdekking van de wereld over Alan Turing werd uitgezonden op 26 december 2016.
Er zijn echter nog meer wiskundigen wiens werk lang onbekend bleef, daarom zeker ook kijken naar “Hidden Figures”.